کفتار راهراه حیوانی شبگرد است و فقط در تاریکی کامل خود را نمایان میکند و قبل از طلوع خورشید هم به پناهگاهش بازمیگردد. این جانور هنگام مواجهه با حمله ممکن است خود را به مردن بزند و به همین جهت به ترسویی مشهور است. با این حال مشاهده شده که در مقابل درندگان بزرگتر از خود همچون پلنگ بر سر طعمه و غذا درگیر شده و از خود دفاع کردهاست.
مشخصات کلی و ظاهری:
افراد خانواده خانواد? کفتارسانان عمدتا لاشه خوار بوده و بدین وسیله نقش مهمی را در پاکسازی طبیعت و جلوگیری از انتشار بیماریها و آلودگیها برعهده دارند. گون? کفتار راه راه تنها عضو خانواد? کفتارسانان در ایران میباشد که متأسفانه در اکثر مناطق با کاهش جمعیت روبرو است.
کفتار راه راه یک گوشتخوار متوسط الاندازه است با سری بزرگ و دستهایی بلند که از پاها بلندتر است. ساختار سر و گردن و شانهها بسیار قوی است. دستها و پاها هرکدام چهار انگشت دارند. ناخنها قابل جمع شدن نیست. بطور کلی سر و یک چهارم قسمت جلویی بدن بزرگ و یک چهارم عقبی بدن لاغر است. در موقع راه رفتن، بر خلاف سگ سانان سر خود را پایین نگه میدارد و حالتی قوز مانند به خود میگیرد و مانند شتر دست و پای هر طرف بدن را باهم حرکت میدهد.
موها بلند و به نسبت خشن است. یال بلند وسیاه رنگی در ناحی? پشت گردن و روی ستون مهرهها تا ناحی? دم دارد. رنگ بدن خاکستری روشن تا خاکستری متمایل به زرد است و نوارهایی به رنگ قهوهای تیره تا سیاه برروی آن دیده میشود. در حالت تدافعی، یال روی ستون فقرات و موهای دم را به صورت عمودی درمی آورد.
وقتی کفتارها میجنگند، گلو و پاها را گاز میگیرند. یال به عنوان یک وسیل? علامت دهی در تعاملات اجتماعی به کار میرود. در هنگام دیدار، کفتارها ناحی? پشتی جایی که یال واقع شده است را بررسی کرده و لیس میزنند. در ناحی? دم نیز غدد توسعه یافت? تولید بو وجود دارد.
وزن بدن برای نرها بین 26 تا 41 کیلوگرم و برای مادهها بین 26 تا 34 کیلوگرم متغیر است. طول بدن به جز دم بین 1 تا 1?5 متر، طول دم 25 تا 35 سانتی متر و ارتفاع بدن بین 66 تا 75 سانتی متر میباشد.
فرمول دندانی:
در هر نیم فک بالا و پایین 3 دندان پیش، 1 عدد نیش، 4 پیش آسیا دربالا و 3 عدد در پایین و 1 دندان آسیا در بالا و دو عدد در فک پایین قرار دارد. در مجموع دارای 34 دندان میباشند.
عادات و رفتارهای اجتماعی:
کفتارها معمولا در طول شب فعالیت نموده ودر طول روز در لانه هایشان استراحت میکنند. ولی در مناطقی که از امنیت کافی برخوردار باشند در روز نیز قابل مشاهده هستند. اغلب به صورت یک جفت و در مواردی در گروههایی بیشتر از چهار فرد زندگی میکنند. این گروه هیچ وقت بیشتر از یک ماد? بالغ ندارد.
تولهها در سن 6 تا 12 ماهگی با مادر همراه شده و رفتارهای تهاجمی جهت یافتن غذا را یاد میگیرند. معمول در غارها و حفرههای طبیعی یا انسان ساخت ساکن میشوند. ورودی لانه نسبت باریک و تنگ میباشد که ممکن است توسط یک تخته سنگ بزرگ مخفی شود. به طور مثال عرض ورودی دو غار کفتار راه راه در صحراهای مرکزی آسیا 67 سانتیمتر و 72 سانتیمتر بدست آمده است. در اطراف و داخل لانه، جمجمه و استخوانهایی که توسط کفتار به این محل حمل گردیده، مشاهده میشود که در بین آنها جمجمه و استخوانهای سگ، گوسفند اهلی و وحشی وجود دارد. در گذشته که تعداد کفتارها زیاد بوده است، در برخی از روستاها برای اینکه اجساد مردگان را از قبر بیرون نیاورند تا چند شب بر سر قبر آتش روشن میکرده اند.
زمانیکه توسط سگها در تنگنا قرار میگیرند خود را به مردن میزنند، ولی به مجرد دور شدن سگها با آخرین سرعت فرار میکنند. یک کاراکال ممکن است بتواند یک کفتار نابالغ را از لاشه دور کند. رقیبهای کفتار در آسیای مرکزی میتوانند پلنگ، گرگ، شغال، روباه معمولی و ترکمنی و کرکس باشند.
این حیوان قادر است مسافت طولانی را با حالتی شبیه یورتمه بدود. راه رفتنش صدادار است. رد کفتار را میتوان از رد بزرگ دستها و در دنبال آن رد کوچک پاها که با انحنایی به طرف خارج است به آسانی تشخیص داد.